W dniach 30.03 – 01.04.2015 r. studenci Uniwersytetu Opolskiego oraz uczniowie III Liceum Ogólnokształcącego w Opolu wraz z opiekunem dr. Markiem Białokurem po raz jedenasty wzięli udział w seminarium naukowym Auschwitz – historia i symbolika, organizowanym przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Po przyjeździe do Oświęcimia uczestnicy seminarium zwiedzili wraz z przewodnikiem Piotrem Supińskim teren byłego obozu KL Auschwitz I. Przewodnik w sposób profesjonalny, na zimno opowiadał historię najważniejszych miejsc tej części obozu – bramy wejściowej z cynicznym napisem Arbeit macht frei, placu apelowego, krematorium i komory gazowej nr I, bloku nr XI, gdzie mieścił się obozowy areszt, a na dziedzińcu którego przeprowadzano egzekucje przez rozstrzelanie. Zwiedzono także wystawę stałą, znajdującą się w kilku blokach. Uczestnicy seminarium dowiedzieli się, że trwają właśnie prace nad nową stałą wystawą, gdyż obecna pochodzi z 1955 roku i jest mocno zdezaktualizowana. Następnie dr Piotr Setkiewicz, badacz historii obozu, wygłosił wykład pt. KL Auschwitz w systemie niemieckich obozów koncentracyjnych, będący uzupełnieniem i poszerzeniem informacji przekazanych przez przewodnika podczas zwiedzania.
W popołudniowej sesji pierwszego dnia seminarium uczestnicy podzielili się na dwie grupy – uczniów i studentów. Jedna grupa była oprowadzana przez Andrzeja Jastrzębiowskiego po nowoczesnych salach Pracowni Konserwatorskiej Muzeum. Pracownia utworzona w 2002 roku ma za zadanie konserwację zabytków ruchomych i nieruchomych znajdujących się w zbiorach Muzeum. Druga grupa w tym czasie brała udział w prowadzonych przez Agnieszkę Sieradzką zajęciach warsztatowych Sztuka w KL Auschwitz w Dziale Zbiorów. Podczas, których mogli zapoznać się z obrazami i rysunkami wykonanymi przez więźniów. Zbiory te dzielą się na trzy kategorie: dzieła tworzone na zlecenie SS-manów, tworzone przez więźniów w konspiracji oraz dzieła tworzone przez byłych więźniów obozu. Uczestnicy seminarium próbowali je interpretować, odtworzyć emocje, które towarzyszyły autorowi podczas tworzenia. Dzień zakończył się podsumowującą dyskusją oraz projekcją filmu pt. Szara strefa.
Kolejny dzień rozpoczął się prelekcją Edyty Chowaniec pt. Auschwitz i Holokaust w sztuce filmowej, podczas której zaprezentowane zostały dwa filmy: Ostatni etap (1947) w reżyserii byłej więźniarki obozu Wandy Jakubowskiej oraz Pasażerka (1963) Andrzeja Munka. Drugą prelekcję wygłosił dr Wojciech Płosa – kierownik muzealnego archiwum, który przedstawił charakterystykę zasobu archiwalnego, w skład którego wchodzą dokumenty administracji obozowej zdjęcia, filmy, relacje i wspomnienia oraz materiały procesowe.
Mimo bardzo niesprzyjającej aury wraz z Piotrem Supińskim uczestnicy seminarium zwiedzili teren byłego obozu KL Auschwitz II – Birkenau. W Brzezince poznali historię najważniejszych miejsc pamięci obozu – ruiny krematoriów i komór gazowych nr III, IV i V, ruiny magazynów zrabowanego mienia tzw. Kanadę, główną łaźnię obozu – Saunę oraz baraki kobiece.
Po powrocie do Oświęcimia odbyły się kolejne warsztaty pt. Los indywidualnych ofiar KL Auschwitz na podstawie dokumentów, relacji i fotografii obozowych prowadzone przez Alicję Białecką. Uczestnicy seminarium podzieleni zostali na grupy i na bazie przygotowanych materiałów obozowych starali się przybliżyć sylwetki wylosowanych więźniów. Ostatnim punktem programu był wykład Mirosława Obstarczyka pt. Zróżnicowana symbolika Auschwitz. W swoim wykładzie starał się przedstawić znaczenie Auschwitz jako symbolu dla Polaków i Żydów.
Dzień trzeci rozpoczęły warsztaty na wystawie narodowej Zagłada Sinti i Roma prowadzone przez Teresę Wontor-Cichy, na których uczestnicy zapoznali się z genezą prześladowań Sinti i Roma w poszczególnych krajach Europy oraz historią obozu cygańskiego mieszczącego się w KL Auschwitz II – Birkenau. Następnie zwiedzili otwartą w 2013 roku ekspozycję Szoa poświęconą zagładzie Żydów. Wystawa ta zrobiła niesamowite wrażenie na zwiedzających poprzez swój silny przekaz i nowoczesność.
Ostatni wykład podczas seminarium wygłosił dr Franciszek Piper – emerytowany pracownik Muzeum. Wykład był zatytułowany Negowanie zbrodni popełnionych w KL Auschwitz – Auschwitz w świetle propagandy neonazistowskiej. Składał się z trzech części, pierwszej poświęconej negowaniu Holokaustu podczas wojny przez nazistów, drugiej – negowaniu Holokaustu po wojnie oraz trzeciej o zagadnieniach prawnych dotyczących negowania zbrodni nazistowskich.
Na zakończenie pan Mirosław Obstarczyk zaopatrzony w latarkę oraz torbę z kluczami oprowadził seminarzystów po miejscach niedostępnych dla odwiedzających. Były to między innymi: jeden z bloków zachowanych w niezmienionej formie od wyzwolenia obozu, w którym dokonywano eksperymentów pseudomedycznych, wnętrze baraku SS położonego przy bramie wejściowej oraz ogród willi Rudolfa Hössa – komendanta obozu.
Oprac. i fot. Grzesiek Wieszołek
